Thế giới đại dương luôn ẩn chứa vô vàn điều bí ẩn. Trong hàng triệu loài sinh vật biển, có những loài cá hiếm đến mức cả đời con người có thể chưa từng nhìn thấy. Vậy loài cá hiếm nhất thế giới là gì, chúng sống ở đâu và vì sao lại được xem là “báu vật” của tự nhiên? Hãy cùng khám phá qua bài viết này.
Loài cá hiếm nhất thế giới là gì?
“Loài cá hiếm nhất thế giới” được hiểu là những loài có số lượng cá thể cực kỳ ít, phân bố giới hạn ở một vài khu vực trên hành tinh hoặc đã từng được cho là tuyệt chủng. Những loài này thường có giá trị sinh học, khoa học và thẩm mỹ rất cao, khiến các nhà hải dương học luôn nỗ lực bảo tồn.
Do biến đổi khí hậu, đánh bắt quá mức và ô nhiễm môi trường biển, nhiều loài cá quý hiếm hiện nay đang đứng trước nguy cơ biến mất hoàn toàn. Chính vì vậy, việc nghiên cứu và bảo vệ chúng là nhiệm vụ quan trọng của toàn cầu.
Top 10 loài cá hiếm nhất thế giới
Cá tầm biển châu Âu (Cá tầm Đại Tây Dương)
Những người tham gia bắn cá đổi thưởng chia sẻ: Cá tầm châu Âu, còn được gọi là cá tầm Đại Tây Dương (không nên nhầm lẫn với loài Acipenser oxyrinchus oxyrinchus), là một loài cá quý hiếm chỉ được tìm thấy ở sông Garonne, Pháp. Trong lịch sử, loài cá này đã được phát hiện ở Biển Bắc, Biển Baltic, Eo biển Manche, bờ biển Đại Tây Dương của châu Âu, Bắc Địa Trung Hải, phía tây Rhodes, và phía tây và phía nam Biển Đen. Người ta cũng ghi nhận những trường hợp nhìn thấy chúng gần Algeria, Maroc và Tunisia.
Ngày nay, chỉ còn khoảng 20 đến 750 con cá tầm châu Âu trưởng thành trong tự nhiên. Tuy nhiên, hàng ngàn con trong số chúng đã được thả về tự nhiên sau khi bị nuôi nhốt. Những con cá tầm châu Âu trước đây bị nuôi nhốt này vẫn chưa sinh sản.
Cá đuối gai độc răng nhỏ
Cá đuối gai độc răng nhỏ có ngoại hình khác thường và được đặt tên theo mõm dài như lưỡi dao. Tuy nhiên, chúng có họ hàng với cá đuối gai độc, một loài cá sụn. Trong lịch sử, loài cá này phổ biến hơn nhiều ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới phía tây và đông Đại Tây Dương. Ngày nay, chúng chỉ được tìm thấy ngoài khơi bờ biển Florida và xung quanh một số đảo ở Bahamas.
Những người theo dõi blog tài xỉu chia sẻ: Theo Sách Đỏ IUCN, cá đuối gai độc răng nhỏ có khả năng đã tuyệt chủng ở nhiều môi trường sống trước đây của chúng. Kể từ khoảng năm 1962, ước tính hơn 95% quần thể cá đuối gai độc răng nhỏ đã bị tiêu diệt. Việc đánh bắt cá bằng mồi đã làm suy giảm quần thể cá đuối gai độc răng nhỏ hoang dã, mặc dù nhiều con vẫn bị bắt bằng lưới được thiết kế dành cho các loài cá khác.
Cá chạch hôn
Cá chạch hôn, hay Aymodoki trong tiếng Nhật, chỉ được tìm thấy ở ba khu vực nhỏ và biệt lập của Nhật Bản. Chúng chỉ tồn tại được nhờ sự can thiệp của con người và những nỗ lực bảo tồn đáng kể. Theo Sách Đỏ IUCN, cá chạch hôn đang trên bờ vực tuyệt chủng trong tự nhiên, nhưng hiện được phân loại là cực kỳ nguy cấp.
Sách Đỏ IUCN cũng dự đoán rằng nếu các nỗ lực bảo tồn bị dừng lại, tất cả các quần thể cá mú hôn còn lại sẽ biến mất. Ước tính chỉ còn chưa đến 800 cá thể trên toàn thế giới. Một khu bảo tồn, được chuyển đổi thành công viên, đang được xây dựng tại Thành phố Kameoka, nơi có quần thể cá mú hôn lớn nhất. Các tình nguyện viên từ Thành phố Okayama tiếp tục theo dõi sự tồn tại của hai quần thể cá mú hôn tại các khu vực sinh sản mỗi năm.
Cá mú khổng lồ
Cá mú khổng lồ từng rất phổ biến dọc theo bờ biển California và Baja California, Mexico, nhưng loài này đã gần như tuyệt chủng trong những thập kỷ gần đây. Người ta tin rằng loài này đang hồi sinh nhờ những nỗ lực bảo tồn mạnh mẽ, nhưng quần thể hoang dã hiện tại được cho là chỉ còn khoảng 500 cá thể trưởng thành.
Cá mú khổng lồ, đúng như tên gọi, là một loài cá khổng lồ có thể nặng tới 270kg. Chúng cũng là loài săn mồi lớn nhất trong các khu rừng tảo bẹ ở Nam California. Trước đây, cá mú khổng lồ có số lượng lớn hơn nhiều nhưng lại dễ bắt vì chúng thường tụ tập thành đàn lớn. Vào mùa hè năm 2018, các nhà khoa học từ Đại học California, Santa Barbara và Thủy cung Thái Bình Dương đã xác nhận sự hiện diện của một quần thể lớn cá mú khổng lồ tại Công viên Lặn Avalon Casino, một địa điểm lặn nổi tiếng.
Cá Tequila Splitfin
Cá Tequila Splitfin là một loài cá nhỏ chỉ được tìm thấy ở Rio Teuchitlan, Mexico, trong một hồ nước nhỏ được cung cấp nước từ suối. Các nhà khoa học tin rằng loài cá này đã tuyệt chủng, vì không có mẫu vật nào được phát hiện kể từ năm 1992. Tuy nhiên, quần thể cá Tequila Splitfin duy nhất còn sót lại được phát hiện vào năm 2005. Ước tính chỉ còn khoảng 500 con cá Tequila Splitfin trong tự nhiên, bao gồm khoảng 50 con trưởng thành.
May mắn thay, các nỗ lực bảo tồn đang được tiến hành để giúp phục hồi quần thể cá Tequila Splitfin hoang dã. Trung tâm Cá Mexico, tọa lạc tại Đại học Michoacana ở San Nicolás de Hidalgo, đang nhân giống một số loài cá Tequila Splitfin đang có nguy cơ tuyệt chủng, bao gồm cả cá Tequila Splitfin. Các nhà bảo tồn đã thả 700 con cá Tequila Splitfin vào tự nhiên vào năm 2017, với hy vọng giúp loài này phục hồi.
Cá tầm Adriatic
Theo truyền thống, cá tầm Adriatic phổ biến và sinh sôi nảy nở hơn ở biển Adriatic. Tuy nhiên, nạn đánh bắt quá mức đã làm suy giảm quần thể tự nhiên của loài này trong những thập kỷ gần đây, và người ta tin rằng chỉ còn lại 250 con cá tầm hoang dã. Theo Sách Đỏ IUCN, cá tầm Adriatic đã tuyệt chủng ở hầu hết môi trường sống trước đây của chúng.
Từ năm 1988, cá tầm Adriatic đã được nuôi thành công, và hiện nay loài này được tái thả thường xuyên ở Ý. Đáng tiếc là không có bằng chứng nào cho thấy những con cá được thả này sinh sản trong tự nhiên. Không có trường hợp cá tầm Adriatic nào sinh sản trong môi trường sống thông thường của chúng được báo cáo trong 15 năm qua.
Cá Devil’s Hole Pike
Mặc dù danh sách này và nghiên cứu của chúng tôi cho thấy điều ngược lại, cá chó Devils Hole thường được coi là loài cá hiếm nhất thế giới (nó không hiếm bằng cá tay đỏ). Loài cá này chỉ được tìm thấy trong hệ tầng địa chất Devils Hole ở Công viên Quốc gia Thung lũng Chết, Nevada. Người ta tin rằng chúng đã sống biệt lập ở đó từ 10.000 đến 20.000 năm trước.
Quần thể cá chó ở Devil’s Hole luôn rất thấp. Các nhà nghiên cứu cho rằng quần thể này bị ảnh hưởng bởi sự phát triển của tảo trên cao nguyên đá của Devil’s Hole. Các nhà khoa học đã đếm được 187 con cá chó tại Devil’s Hole vào tháng 10 năm 2018, con số cao nhất trong 15 năm.
Cá tay đỏ
Cá tay đỏ là một loài cá kỳ lạ di chuyển dọc theo đáy biển bằng vây hình bàn tay. Được phát hiện vào thế kỷ 19, loài cá này luôn có số lượng quần thể khiêm tốn. Tính đến đầu năm 2018, chỉ có khoảng 20 đến 40 cá thể được biết đến sống ở eo biển Frederick Henry của Hobart, ngoài khơi bờ biển phía đông Tasmania.
Một nhóm cá tay đỏ thứ hai đã được phát hiện vào đầu năm 2018 bởi một nhóm nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Biển và Nam Cực thuộc Đại học Tasmania. Sau phát hiện gần đây này, tổng số lượng ước tính khoảng 80 cá thể. Cá tay đỏ đang bị đe dọa nghiêm trọng, và số lượng của chúng rất thấp vì trứng của chúng, nằm sâu trong rong biển, đôi khi bị con người hoặc các sinh vật biển khác vô tình phát hiện.
Cá tầm Sakhalin
Cá tầm Sakhalin rất hiếm đến mức hiếm khi được nhìn thấy hoặc đánh bắt ngoài tự nhiên. Theo Sách Đỏ IUCN, cá tầm Sakhalin chưa bao giờ là loài cá phổ biến, nhưng thường được tìm thấy để bán ở Hokkaido, Nhật Bản, vào những năm 1950. Kể từ đó, quần thể cá tầm Sakhalin hoang dã đã suy giảm đáng kể.
Quần thể thực tế của cá tầm Sakhalin trong tự nhiên vẫn chưa được xác định, nhưng ước tính chỉ có khoảng 10 đến 30 con trưởng thành đẻ trứng mỗi năm ở sông Tumnin. Một vài cá thể đã bị bắt vào năm 2005 và 2008 và được sử dụng để tạo ra một quần thể sinh sản nuôi nhốt. Mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với sự tồn tại của cá tầm Sakhalin là nạn săn bắt trái phép trong quá trình di cư sinh sản của chúng. Theo Sách Đỏ IUCN, cá tầm Sakhalin có thể bị tuyệt chủng trong vòng 10 đến 15 năm tới.
Cá đuối ngủ
Mặc dù trông không giống cá thông thường, cá đuối là loài cá sụn, và cá đuối ngủ là một trong những loài cá đáng chú ý nhất. Có rất ít ghi chép về việc nhìn thấy và quay video về cá đuối ngủ. Từ năm 1984 đến năm 2004, hai mẫu vật đã được bắt gặp. Cá đuối ngủ là loài cá hiếm nhất thế giới, vì chúng hiếm khi được nhìn thấy và không có cá thể nào sống trong điều kiện nuôi nhốt.
Cá đuối ngủ hoa văn được phát hiện và chụp ảnh lần đầu tiên vào năm 1984. Nó nhanh chóng được công nhận là một loài cá đuối chưa từng được biết đến trước đây. Nhiều lần nhìn thấy khác được ghi nhận sau đó, và cuối cùng hai mẫu vật đã được bắt giữ vào năm 2003. Sau nhiều năm tranh luận, cá đuối ngủ hoa văn cuối cùng đã được công nhận là một chi và loài cá đuối mới vào năm 2007.
Vì sao các loài cá hiếm dần biến mất?
Có nhiều nguyên nhân khiến các loài cá hiếm nhất thế giới trở nên ngày càng ít ỏi:
- Ô nhiễm môi trường biển: Dầu tràn, rác nhựa và nước thải công nghiệp làm ô nhiễm môi trường sống.
- Đánh bắt quá mức: Con người săn bắt cá quý để làm thực phẩm, mỹ nghệ hoặc cá cảnh.
- Biến đổi khí hậu: Nhiệt độ nước biển tăng, axit hóa đại dương khiến nhiều loài không thể thích nghi.
- Mất cân bằng sinh thái: Khi một loài bị khai thác quá mức, chuỗi thức ăn bị phá vỡ, dẫn đến sự suy giảm của nhiều loài khác.
Những loài cá hiếm nhất thế giới là minh chứng sống cho sự đa dạng và kỳ diệu của tự nhiên. Dù mỗi loài mang một vẻ đẹp và câu chuyện riêng, nhưng tất cả đều đang cần được con người bảo vệ. Bảo tồn các loài cá quý hiếm chính là bảo tồn sự sống của đại dương, là cách chúng ta trả lại cho thiên nhiên sự hài hòa và bền vững mà nó xứng đáng có được.
