Giải pháp đổi mới nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Công đoàn tại các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập

Để thực hiện tốt chức năng của Công đoàn, cần phải có đội ngũ cán bộ có năng lực, có trình độ, bản lĩnh và nhiệt tình với công việc. Trong điều kiện hiện nay đã và đang đặt ra những yêu cầu đối với các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập là phải không ngừng hoàn thiện và tăng cường sức mạnh, điều đó đòi hỏi các đơn vị phải xây dựng đội ngũ cán bộ phải thật vững mạnh, giỏi về chuyên môn và vững về nghiệp vụ, cán bộ công đoàn cũng không nằm ngoài yêu cầu đó.

Trong những năm qua, cùng với sự phát triển của đất nước, tổ chức Công đoàn có những bước phát triển mạnh mẽ, hầu hết cán bộ công đoàn ở các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập có trình độ chuyên môn và lý luận chính trị, có lập trường quan điểm chính trị vững vàng, nhiệt tình, tâm huyết, gắn bó với tổ chức công đoàn, gần gũi với người lao động, có tiếng nói, có uy tín đối với cấp ủy, lãnh đạo và tập thể đoàn viên trong đơn vị. Những năm qua, đội ngũ cán bộ công đoàn các đơn vị hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập đã thể hiện được bản lĩnh chính trị vững vàng, nhiệt tình, trách nhiệm, thường xuyên bám sát cơ sở, tổ chức tốt các hoạt động công đoàn, đóng vai trò then chốt, thúc đẩy các hoạt động công đoàn, thể hiện được  vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng cho đoàn viên công đoàn, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động tại các đơn vị hành chính -  sự nghiệp.

Tuy nhiên trong thực tiễn hoạt động, đội ngũ cán bộ công đoàn trong các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập có những hạn chế, khó khăn nhất định như:

Ở các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức công đoàn là công đoàn cơ sở, bộ phận hoặc cấp trên cơ sở. Và hoạt động công đoàn theo nguyên tắc hoạt động quần chúng do đó phải tăng cường cán bộ công đoàn không chuyên trách, việc thực hiện nhiệm vụ công đoàn thường là cán bộ làm kiêm nhiệm. Cán bộ công đoàn cơ sở trước tiên là công chức hành chính, viên chức, thực hiện nhiệm vụ chuyên môn tại các đơn vị và chịu sự chi phối theo quy định của Luật Cán bộ, công chức; Luật Viên chức, Bộ luật lao động. Tuy nhiên, tại các quy định của pháp luật hiện hành lại không quy định về nhiệm vụ, trách nhiệm của công chức, viên chức, người lao động kiêm giữ trách nhiệm Chủ tịch công đoàn. Bên cạnh đó, trong mô tả việc làm và danh mục vị trí việc làm của các cơ quan hành chính và sự nghiệp công lập không có vị trí chức danh cán bộ công đoàn, không xác định được công việc, khối lượng và sản phẩm cụ thể của công chức, viên chức làm cán bộ công đoàn kiêm nhiệm trong khi trên thực tế những cán bộ công đoàn tại các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập vẫn phải thực hiện nhiệm vụ này; việc đánh giá nhận xét kết quả thực hiện nhiệm vụ cũng chỉ đánh giá về số lượng, chất lượng, tiến độ công việc chuyên môn. Do đó, dẫn đến tình trạng cán bộ kiêm nhiệm công tác công đoàn phải thực hiện nhiệm vụ nhiều hơn công chức, viên chức khác nhưng sự ghi nhận và thể hiện bằng các văn bản pháp lý chưa đầy đủ, thiếu tính động viên, ghi nhận, đánh giá.

Ngoài ra, tại các đơn vị hành chính và sự nghiệp công lập, việc nhận thức về vai trò, vị trí của cán bộ công đoàn ở một số nơi còn chưa đầy đủ. Nguyên nhân chính là do cán bộ công đoàn tại các đơn vị đó chưa mạnh dạn hoặc chủ động trong việc thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ theo đúng chức năng, nhiệm vụ của tổ chức công đoàn. Chưa thể hiện được vai trò giám sát việc thực hiện các quy định, chế độ chính sách cho viên chức và người lao động hoặc đại diện tiếng nói bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng cho viên chức, người lao động.  Cán bộ công đoàn chuyên trách còn mang nặng tư duy “công đoàn nhà nước”, công chức hóa, hành chính hóa các hoạt động công đoàn.

Cán bộ công đoàn cấp cơ sở tại các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập do không có trong mô tả vị trí việc làm nên tiêu chuẩn, điều kiện cụ thể đối với vị trí, chức danh này cũng không có. Về trình độ chuyên môn hầu hết đều từ đại học trở lên nhưng kiến thức, kỹ năng về nghiệp vụ công tác công đoàn thì không được đào tạo cơ bản. Không có quy định bắt buộc về việc cán bộ công đoàn cấp cơ sở phải có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ công tác công đoàn dù Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam có Trường Đại học Công đoàn, chuyên đào tạo, bồi dưỡng về kiến thức, nghiệp vụ công đoàn. Hầu hết chỉ được tập huấn mang tính chất bổ sung cập nhật những vấn đề mới nhưng những vấn đề cơ bản mang tính nền tảng thì thiếu. Công tác đào tạo bồi dưỡng cán bộ công đoàn của các đơn vị còn chưa thực sự hiệu quả, hàng năm dù tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ công đoàn các cấp nhưng nhiều nội dung chuyên đề chưa sát với thực tiễn công tác tại các đơn vị; việc bồi dưỡng kỹ năng nghiệp vụ không chuyên sâu, thời lượng giảng dạy không đảm bảo, tính mới, tính thời sự chưa nhiều nên chưa thật sự thu hút và đạt chất lượng như mong muốn. Công tác quy hoạch cán bộ công đoàn ở các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp có những khó khăn nhất định, không có sự chuẩn bị, đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân sự cần thiết dẫn tới việc nhiều nơi bị động, lúng túng, hẫng hụt đội ngũ cán bộ kế cận mỗi kỳ đại hội. Một số đơn vị thì luân chuyển cán bộ nhanh nên hoạt động công đoàn nhiều lúc, nhiều nơi mờ nhạt, cán bộ không chuyên tâm nhận nhiệm vụ được giao.

Trước tình hình thực trạng đội ngũ cán bộ công đoàn tại các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập và những khó khăn, bất cập trong công tác cán bộ nêu trên, xin được đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công đoàn, cụ thể như sau:

Một là, đổi mới nhận thức về vị trí, vai trò và nhiệm vụ của cán bộ công đoàn tại các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập.

Đảng và Chính phủ đã có những Nghị quyết và các chủ trương lớn về việc tinh gọn bộ máy tổ chức, tinh giản biên chế nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, thu hút những người có đức, có tài vào hoạt động công vụ trong các cơ quan, tổ chức hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập của Nhà nước, đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Từ đó, góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tiết kiệm ngân sách, giảm chi thường xuyên, cải cách tiền lương. Bối cảnh trên đã đặt ra cho tổ chức công đoàn nói chung và đội ngũ cán bộ công đoàn nói riêng nhiệm vụ hết sức nặng nề. Hoạt động của công đoàn phải vừa thực hiện chức năng đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công chức viên chức và người lao động, vừa phải góp phần tích cực xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh; đồng thời, thúc đẩy phát triển góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy kinh tế, xã hội phát triển.

Để thực hiện được những yêu cầu, nhiệm vụ đó, công đoàn các cấp, toàn thể cán bộ cần nhận thức đầy đủ, đúng đắn về tầm quan trọng của cán bộ công đoàn đối với các phong trào thi đua và hoạt động công đoàn. Các cấp ủy, lãnh đạo cần chú trọng việc xây dựng, thực hiện chiến lược cán bộ công đoàn, nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ công đoàn đáp ứng được yêu cầu trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, góp phần tích cực vào việc thực hiện chiến lược cán bộ của Đảng trong tình hình mới.

Hai là, đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo về xây dựng đội ngũ cán bộ công đoàn.

Đổi mới phương thức lãnh đạo về công tác cán bộ, gắn với phát huy trách nhiệm của tổ chức công đoàn và người người đứng đầu tổ chức công đoàn trong công tác cán bộ; tránh bao biện, làm thay, can thiệp quá sâu vào công tác tổ chức cán bộ của Công đoàn. Công tác cán bộ công đoàn phải xuất phát từ yêu cầu thực tế nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị, gắn với đổi mới tổ chức bộ máy, đổi mới cơ chế chính sách, nội dung, phương thức hoạt động theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Cần xây dựng vị trí việc làm hoặc bổ sung mô tả việc làm của cán bộ công đoàn cơ sở trong mô tả việc làm của công chức, viên chức trong cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập để xác đinh rõ công việc, khối lượng công việc mà cán bộ công đoàn kiêm nhiệm phải thực hiện và từ đó có cơ chế hoặc chế độ, chính sách phù hợp với đội ngũ cán bộ công đoàn.

Quy định rõ điều kiện, tiêu chuẩn về trình độ chuyên môn, kiến thức nghiệp vụ của cán bộ công đoàn cơ sở để từ đó có cơ sở, căn cứ lựa chọn nhân sự phù hợp, có khả năng và năng lực, đáp ứng yêu cầu thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của tổ chức công đoàn tại các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp.

Xây dựng tiêu chí đánh giá cụ thể đối với từng chức danh, từng đối tượng cán bộ, nâng cao chất lượng công tác quy hoạch cán bộ, bảo đảm sự chủ động, có tầm nhìn xa, đáp ứng cả nhiệm vụ trước mắt và lâu dài, làm cơ sở cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công đoàn. Nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu tổ chức công đoàn, phát huy dân chủ để lựa chọn, phát hiện và tạo nguồn quy hoạch cán bộ trẻ đã qua hoạt động công đoàn tại cơ sở.

Tiếp tục đổi mới công tác quy hoạch, bồi dưỡng cán bộ một cách rõ ràng, tạo cơ hội cho cán bộ được cống hiến và phấn đấu, động viên, khuyến khích cán bộ có khả năng đảm nhiệm trọng trách làm cán bộ công đoàn. Tạo cơ chế, tạo điều kiện về thời gian, công việc để cán bộ công đoàn yên tâm công tác.

Quan tâm chỉ đạo, định hướng, kiểm tra tiêu chuẩn, chất lượng nhân sự đại hội cấp dưới, phối hợp chặt chẽ với cấp ủy và công đoàn cấp dưới trong định hướng, lựa chọn nhân sự chủ chốt của ban chấp hành công đoàn, trong đó yêu cầu về vị trí của nhân sự chủ chốt dự kiến cần được quan tâm để tạo vị thế cho tổ chức, tạo cơ hội cho cán bộ phấn đấu phát huy, cán bộ công đoàn có thể có tiếng nói với cấp ủy, lãnh đạo đơn vị.

Ba là, tiếp tục nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ công đoàn.

 Xây dựng và triển khai có hiệu quả kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ công đoàn theo hướng thiết thực, sát với yêu cầu thực tiễn, đặc biệt về kỹ năng hoạt động cho cán bộ công đoàn cấp cơ sở. Đẩy mạnh việc bồi dưỡng, cấp chứng chỉ bồi dưỡng cho công chức, viên chức được quy hoạch trước khi giới thiệu bầu cử giữ các chức danh trong tổ chức công đoàn các cấp. Đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công đoàn để giúp cán bộ công đoàn có thể dễ dàng học tập, nghiên cứu và vận dụng trong quá trình công tác. Cải tiến nội dung, chương trình, tập trung đi sâu vào kỹ năng hoạt động công đoàn. Trong đó, chú trọng đến các kỹ năng “mềm” cho cán bộ công đoàn như: năng lực tập hợp quần chúng và kỹ năng tổ chức các hoạt động thực tiễn, không ngừng sáng tạo, đổi mới hoạt động để thu hút đoàn viên tham gia, tạo sự đoàn kết, gắn bó trong cơ quan, đơn vị

Tăng cường phối hợp với các tổ chức trong và ngoài nước tổ chức các đoàn đi nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm về kỹ năng, nghiệp vụ công tác công đoàn để cán bộ công đoàn các cấp có cơ hội tăng cường kiến thức, nâng cao trình độ chuyên môn công tác công đoàn và năng lực công tác thực tiễn, ứng dụng được khoa học hiện đại trong công tác, đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của đoàn viên và yêu cầu công tác công đoàn trong tình hình hiện nay.

Bốn là,  bổ sung, hoàn thiện chế độ, chính sách động viên, khuyến khích và bảo vệ cán bộ công đoàn

Tiếp tục quan tâm và đề xuất với cấp có thẩm quyền nghiên cứu xây dựng các chế độ, chính sách tiền lương, phụ cấp góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần đối với cán bộ công đoàn cơ sở. Đổi mới hệ thống chính sách cán bộ trước hết là phải giải quyết tốt chính sách tiền lương và chính sách thu hút nhân tài, phát triển tài năng. Cần có các thiết chế cụ thể đối với đội ngũ cán bộ công đoàn cơ sở, phải tương xứng với trình độ, năng lực thực tế và khả năng đóng góp của cán bộ công đoàn đối với tổ chức và cơ quan, đơn vị.

 Công đoàn Cơ quan Trung ương Đoàn